پرهیز از بحث های بی‏ فایده

پرهیز از بحث های بی‏ فایده

همچنان که امروزه، پرداختن به طرح و حل بسیاری از معماهای قرآنی، وقت‏ گیر، کم ‏فایده و مایه غفلت از اهداف اصلی قرآن کریم است، در گذشته نیز مباحثی‏ چون مخلوق بودن یا قدیم بودن قرآن، به صورت مشکلی جنجالی درآمده بود و مایه درگیری و خونریزی‏ ها و اتلاف وقت و... می‏شد. هنگامی که به امام کاظم (ع) گفته شد که مردم در باره بعضی مسائل قرآن اختلاف دارند تا آنجا که برخی ‏قرآن را مخلوق و بعضی غیر مخلوق می‏دانند، فرمود: من آنچه را آنان می‏گویند، نمی‏گویم ولی می‏گویم:« انه کلام الله‏» قرآن سخن خداست. (9)
این روش و منش ‏باید سرمشق امروز و همیشه ما باشد، که از مباحث نظری بی ‏فاید
عنایت ‏به تفسیر قرآن
سزاوار است که قاری به معنی و تفسیر هم توجه نماید، در فرمایشات امام کاظم (ع) مواردی از تفسیر آیات بیان شده است، مثلا « توبه نصوح‏» در آیه‏« یا ایها الذین آمنوا توبوا الی الله توبة نصوحا» ( تحریم/‏77) را چنین تفسیرمی‏فرماید:" بنده به درگاه خدا توبه می‏کند و دیگر برنمی‏گردد و توبه نمی‏شکند و به راستی که محبوب ترین بندگان خدا در پیشگاه حق، فریب خوردگان ‏توبه ‏کننده‏اند." (10)
تفسیر واژه‏های مشکل
در تفسیر«الذین هم عن صلاتهم ساهون‏» (ماعون/5) سهو در نماز را تضییع‏ نماز می‏داند. (11) و یا در تفسیر «الله الصمد» (توحید/ 2) می‏فرماید:« الصمد الذی ‏لا جوف له‏» (12)؛ صمد کسی است که تو خالی نیست؛ بدیهی است که اجسام همه ‏تو خالی و دارای هسته مرکزی و پروتون هستند، و طبق این تفسیر صمد یعنی غیرمادی و غیر جسم.
بیان مصداق و مورد آیه
شان نزول و یا روشن‏ترین مصداق های برخی آیات، در سخنان امام بیان شده ‏است؛ مثل مصداق «ماء معین‏» که منظور از آن غیبت امام زمان (عج) است. در این آیه از انسان سؤال شده:« قل ارء یتم ان اصبح ماوکم غوراً فمن ‏یاتیکم بماء معین.‏» (ملک/30)؛ بگو: به من خبر دهید، اگر آب شما فرو رود، چه کسی آب روان برایتان خواهد آورد؟
و در توضیح « فجار» در آیه« کلا ان کتاب الفجار لفی سجین.‏»(مطففین/ 8) می‏فرماید: " بد کاران و فاجران کسانی هستند که در حق ائمه علیهم السلام نافرمانی و برآنان قلدری کردند. (13) گفتنی است که بیشترین تفسیرهای آن بزرگوار در شرح‏ آیه‏هایی است که در اثبات امامت و رهبری و یا بیزاری و مذمت منحرفان از امامت ‏نازل شده است.
در معرفی مهم ‏ترین مصداق منافقان، کسانی را نشان می‏دهد که به ولایت ‏حضرت‏ علی(ع) ایمان نمی‏آوردند، قرآن کریم می‏فرماید:« هنگامی که منافقان نزد تو آیند می‏گویند: ما شهادت می‏دهیم که یقیناً تو رسول خدایی‏. خداوند می‏داند که تو رسول او هستی، ولی خداوند شهادت می‏دهد که منافقان دروغگو هستند...» (منافقون/13)
این به خاطرآن است که نخست ایمان آوردند سپس کافر شدند. از این‏ رو بر دل های آنان مُهر نهاده شده و حقیقت را درک نمی‏کنند. امام (ع) می‏فرماید: منظور منافقانی هستند که ‏نخست به رسالت پیامبر(ص) ایمان آوردند و سپس به ولایت ‏حضرت علی(ع) وصی آن‏ حضرت کفر ورزیدند.
ثواب تلاوت
در سخنان امام کاظم علیه السلام ثواب و آثار تلاوت بسیاری ‏از آیه‏ها و سوره‏ها بیان شده که نمونه‏هایی را مرور می‏کنیم:
1- هر گاه از چیزی ترسیدی صد آیه از هر جای قرآن که خواستی، بخوان، آنگاه ‏سه بار بگو: اللهم اکشف عنی البلاء. (14)
2- نسیم رحمت الهی در هر روز جمعه هزار بار می‏وزد، و به هر بنده‏ای هر چه از خدا بخواهد می‏دهد پس هر که بعد از عصر جمعه صد بار سوره قدر را بخواند، خداوند آن هزار رحمت و همانند آن را به او می‏بخشد. (15)
_______________________________________________________________-
1- ارشاد مفید، ص 235/ بحارالانوار، ج 48، ص 102.
2- کافی، ج 2، ص‏606، به نقل از مسند الامام الکاظم (ع)، ج 2، ص 11.
3- بحارالانوار، ج 48، ص 104.
4- بحارالانوار، ج‏76، ص‏63/ مسند الامام الکاظم(ع)، ج 2، ص 44.
5- مسند الامام الکاظم(ع)، ص 44، نقل از بحارالانوار، ج 92، ص 215.
6- بحارالانوار، ج 92، ص 184.
7- کافی، ج 2، ص 418/ مسند الامام الکاظم (ع)، ج 2، ص 98.
8- همان، ص‏606.
9- توحید صدوق، ص 224/ مسند الامام الکاظم(ع)، ج 2، ص‏7.
10- تفسیر نورالثقلین، ج 5، ص 374/ مسند الامام الکاظم (ع)، ج 2، ص 42، با اندکی تفاوت.
11- مسند الامام الکاظم (ع)، ج 2، ص‏47.
12- مسند الامام الکاظم (ع)، ج 2، ص 48.
13- مناقب ابن شهرآشوب، ج 2، ص 352، نقل از مسند الامام الکاظم(ع)، ج 2، ص‏46.
14- مناقب ابن شهرآشوب، ج 1، ص‏559، نقل از مسند الامام الکاظم (ع)، ص 41.
15- ثواب الاعمال، ص‏157، نقل از مسند الامام الکاظم(ع)، ج 2، ص 11. خ