بسم الله الرحمن الرحيم
بسم الله الرحمن الرحيم
پاسخ قسمت اول :
مقوله گمان بد بردن، دامنه وسیع و ابعاد گوناگون و متفاوتی دارد. حکم کلی این است که گمان بد مبرید که بیشتر این گمانها گناه است.
بدیهی است که ظن و گمان، کار ذهن است و اگر به دیگران گفته شود، وارد مقولات دیگری چون: راهنمایی، هشدار و تذکر در موارد لازم و غیبت، تهمت، کذب، نمّامی و در موارد غیر لازم و غلط می گردد:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ - ای کسانی که ایمان آوردهاید! از بسیاری از گمانها بپرهیزید، چرا که بعضی از گمانها گناه است؛ و هرگز در کار دیگران تجسّس نکنید؛ و هیچ یک از شما دیگری را غیبت نکند، آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! به یقین همه شما از این امر کراهت دارید؛ تقوای الهی پیشه کنید که خداوند توبه پذیر و مهربان است!(سوره حجرات آیه 12)
نکته : در آیه فوق، توجه به دو نکته، بسیار مهم و ضروری و روشنگر است، یکی این که فرمود: از بسیاری از گمانها بپرهیزید نه هر گمانی دیگر آن که فرمود: برخی از گمانها گناه است. نه همه آنها.
بنابر این، موضوع گمان،مورد گمان، شرایط لازم برای گمان، چیستی و چگونگی گمان، حد و مرز گمان و از همه مهمتر، چرایی گمان که برای خداست و یا برای نفس و همه شرط است.
فرض کنیم که چه دررفاقت و احوال شخصی و چه در سیاست و احوال سیاسی و اجتماعی، دشمن، روی خوش نشان دهد - و یا منافق خود را برای نفوذ، موافق نشان دهد - و یا ملوّن، برای فریب شخص یا جامعه، خود را ظاهر الصلاح، مخلص، یکرنگ و خیرخواه نشان دهد!
حال باید چه کرد؟ آیا باید هر چه می گوید یا به حسب ظاهر نشان میدهد را با سادگی، زود باوری، بیبصیرتی و بلاهت و حماقت، باور کرد و پذیرفت؟! یا یا باید نسبت به این مواضع فریبکارانه، بدگمان بود؟!
آیا اگرسوابق، موقعیتها، اهداف سوء، دشمنی ها، اعلام مواضعهای خصمانه در گفتار یا عمل و نیز دال بر دروغ، فریب، فتنه، تاکتیک و ... بود،نباید تأمل و گمان بد برد و نباید آن را برای اطرافیان و یا مردم درامور کلی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و بیان نمود تا آگاه و بصیر شوند و فریب نخورند؟!(ادامه دارد...)
پاسخ قسمت اول :
مقوله گمان بد بردن، دامنه وسیع و ابعاد گوناگون و متفاوتی دارد. حکم کلی این است که گمان بد مبرید که بیشتر این گمانها گناه است.
بدیهی است که ظن و گمان، کار ذهن است و اگر به دیگران گفته شود، وارد مقولات دیگری چون: راهنمایی، هشدار و تذکر در موارد لازم و غیبت، تهمت، کذب، نمّامی و در موارد غیر لازم و غلط می گردد:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ - ای کسانی که ایمان آوردهاید! از بسیاری از گمانها بپرهیزید، چرا که بعضی از گمانها گناه است؛ و هرگز در کار دیگران تجسّس نکنید؛ و هیچ یک از شما دیگری را غیبت نکند، آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! به یقین همه شما از این امر کراهت دارید؛ تقوای الهی پیشه کنید که خداوند توبه پذیر و مهربان است!(سوره حجرات آیه 12)
نکته : در آیه فوق، توجه به دو نکته، بسیار مهم و ضروری و روشنگر است، یکی این که فرمود: از بسیاری از گمانها بپرهیزید نه هر گمانی دیگر آن که فرمود: برخی از گمانها گناه است. نه همه آنها.
بنابر این، موضوع گمان،مورد گمان، شرایط لازم برای گمان، چیستی و چگونگی گمان، حد و مرز گمان و از همه مهمتر، چرایی گمان که برای خداست و یا برای نفس و همه شرط است.
فرض کنیم که چه دررفاقت و احوال شخصی و چه در سیاست و احوال سیاسی و اجتماعی، دشمن، روی خوش نشان دهد - و یا منافق خود را برای نفوذ، موافق نشان دهد - و یا ملوّن، برای فریب شخص یا جامعه، خود را ظاهر الصلاح، مخلص، یکرنگ و خیرخواه نشان دهد!
حال باید چه کرد؟ آیا باید هر چه می گوید یا به حسب ظاهر نشان میدهد را با سادگی، زود باوری، بیبصیرتی و بلاهت و حماقت، باور کرد و پذیرفت؟! یا یا باید نسبت به این مواضع فریبکارانه، بدگمان بود؟!
آیا اگرسوابق، موقعیتها، اهداف سوء، دشمنی ها، اعلام مواضعهای خصمانه در گفتار یا عمل و نیز دال بر دروغ، فریب، فتنه، تاکتیک و ... بود،نباید تأمل و گمان بد برد و نباید آن را برای اطرافیان و یا مردم درامور کلی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و بیان نمود تا آگاه و بصیر شوند و فریب نخورند؟!(ادامه دارد...)
۶۴۰
۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۳
دیدگاه ها
هنوز هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.