" کاخ قلعه سردار اسعد بختیاری "
" کاخ قلعه سردار اسعد بختیاری "
قلعه جونقان مربوط به اواخر سدهٔ ۱۳ ه. ق. است و در جونقان، داخل شهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۵ دی ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۵۴۸ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست. این قلعه که به کاخ سردار اسعد بختیاری مشهور است شهرت خود را مدیون مشروطیت و شروع قیام بختیاری ها در شهر جونقان و اجتماع در این قلعه و سپس فتح اصفهان و تهران است. مردم جونقان و سایر نقاط بختیاری نشین از این مکان جنبش خود را اغاز نموده و موفق به فتح اصفهان و تهران گردیدند.در مورد تاریخچه و سال بنای آن گفته میشود ابتدا حسین قلی خان و عمویش کلبعلی خان که شجاعت و سلحشوری مردم جونقان و دشت های کشاورزی جونقان و میزدج چشمشان را خیره نمود این شهر را به عنوان مرکز سوق الجیشی خود قرار داده و همیشه پیروزیهای خود را در جنگ هایشان مدیون مردم جونقان و موقعیت خاص این شهر می دانستند. هر چند کلبعلی خان عاقبت در همین شهر کشته شد و دشت ((کلبعلی کشته)) جونقان هم به همین دلیل نام گذاری شد.
بعدها علی قلی خان سردار اسعد که در همین شهر به دنیا آمد کاخ بزرگ و با معماری نوین فرانسه بر روی بقایای منزل پدری خویش بنیان گذاشت. مدرسه اسعد هم در ضلع غربی این کاخ هم چنان بر پابود. هانری رنه دالمانی در کتاب خود((از خراسان تا بختیاری)) فصل ۱۲ تا ۱۵ جلد دوم خاطرات و تصاویر جالبی از این کاخ و فرهنگ مردم جونقان و بختیاری ارائه نمودهاست. این کاخ اولین مکانی در اصفهان و چهارمحال بوده که به موتور برق و الکتریسیته مجهز گردیدهاست. علی اکبر دهخدا نوشتن لغت نامه مشهورش را در این کاخ آغار نمود. بسیاری از پناهندگان سیاسی در اثنای جنگ جهانی اول در این کاخ مهمان مردم جونقان بودند. سالانه هزاران نفر از سراسر ایران و جهان از آثار باستانی و تاریخی جونقان و قلعه سردار اسعد بازدید می کنند یکی از آثار به جا مانده از روزگاران نه چندان دور شهر جونقان ، کاخ یا قلعه ی سردار اسعد می باشد. این بنای دو طبقه اواخر دوره ی قاجاریه پس از دست یابی فرزندان حسین قلی ایل خانی به قدرت سیاسی توسط سردار اسعد دوم بختیاری با الهام از کاخ های اروپایی قرن نوزدهم میلادی ، بر سر گذرگاه جاده لینچ که با هماهنگی میرزا اصغرعلی اتابک (امین السلطان) صدر اعظم ناصر الدین شاه قاجار ، به همراه دیگر خویشان از جمله سهام داران آن شمرده می شدند. به منظور نظارت بر حسن اجرای قرار دادهای تجاری خوانین بختیاری و شرکای انگلیسی شان بنیاد نهاده شد.
این بنا دارای محوطه ای وسیع تر از محدوده ی فعلی آن بوده که به مرور ایام و در اثر عوامل مختلف طبیعی و اجتماعی در طول یک صد سال گذشته و نیز کمی دقت در شالوده های اصلی و استفاده هایی نامناسب نظیر پاسگاه ژاندارمری ، کتاب خانه عمومی و مدرسه دچار آسیب های فراوان شده و در واقع به جز قسمت شاه نشین اصلی بقیه ابنیه و ساختمان های جانبی آن از میان رفته است.
این کاخ قلعه(هانری رنه دالمانی) زیبایی های افسون کننده اش یادآور صحنه های داستان های شهزاد قصه گو در داستان های هزار و یک شب بوده در دوران شکوه خویش دارای باغ های پیرامونی ، استخر مرکزی ، سر در باشکوه ، ورودی مشرف بر جاده سنگ فرش باستانی ، آینه کاری و نقاشی های دیواری همراه با کتابخانه ای معظم بوده است که در حال حاضر از آن همه ویژگی های ارزشمند تنها نمونه های ذیل قابل مشاهده هستند:
ـ طبقه ی فوقانی که در سه جهت شرقی ، جنوبی و شمالی دارای ایوان با ستون های سنگ است و در مرز های اتصال آجر کاری متنوعی دارد. در جبهه ی غربی به صورت دیوار یک دست و بدون ستون یا آجرکاری یک نواخت و ساده دیده می شود. در این قسمت سقف اتاق
ها به صورت هندسی توفال کوبی شده اند. این بخش از بنا اعیانی و شاه نشین بوده است.
ـ طبقه ی زیرین در عمق یک متری از کف محوطه کاخ قلعه قرار دارد که ورود به آن از زیر پله های طبقه ی فوقانی امکان پذیر می شود. در این طبقه سقف تمامی راه روها و اتاق های منشعب به شیوه (قمی پوش) طاق زده شده است. هر اتاق دارای یک بخاری دیواری با گچ بری های ساده است. این قسمت از بنا انبار مورد استفاده خدمت گذاران بوده است.
در این بنا ویژگی های تزئینی زیر را می توان سراغ گرفت:
ـ حجاری های نمای بیرونی طبقه ی زیرین شامل قطعات سنگ نما و نما و ازاره های سنگی ابزار کاری شده با نقوش هندسی مستطیل و لوزی است. بر برنه ی جرز های بین پنجره ها ، لچک ، پیشانی و لبه ایوان نیز نقوش اسلیمی و گل بوته وجود دارد.
ـ ستون های سنگی در سه جبهه شرقی ، جنوبی و شمالی به صورت جفت در کنار هم ، شش جفت در ایوان شمالی ، شش جفت در ایوان جنوبی و شش جفت در ایوان شرقی قرار دارد. سر ستون های منقوش طوماری با گل چند پر در میان مر کدام تزئین شده اند. میله ستون ها ساده و ص
قلعه جونقان مربوط به اواخر سدهٔ ۱۳ ه. ق. است و در جونقان، داخل شهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۵ دی ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۵۴۸ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست. این قلعه که به کاخ سردار اسعد بختیاری مشهور است شهرت خود را مدیون مشروطیت و شروع قیام بختیاری ها در شهر جونقان و اجتماع در این قلعه و سپس فتح اصفهان و تهران است. مردم جونقان و سایر نقاط بختیاری نشین از این مکان جنبش خود را اغاز نموده و موفق به فتح اصفهان و تهران گردیدند.در مورد تاریخچه و سال بنای آن گفته میشود ابتدا حسین قلی خان و عمویش کلبعلی خان که شجاعت و سلحشوری مردم جونقان و دشت های کشاورزی جونقان و میزدج چشمشان را خیره نمود این شهر را به عنوان مرکز سوق الجیشی خود قرار داده و همیشه پیروزیهای خود را در جنگ هایشان مدیون مردم جونقان و موقعیت خاص این شهر می دانستند. هر چند کلبعلی خان عاقبت در همین شهر کشته شد و دشت ((کلبعلی کشته)) جونقان هم به همین دلیل نام گذاری شد.
بعدها علی قلی خان سردار اسعد که در همین شهر به دنیا آمد کاخ بزرگ و با معماری نوین فرانسه بر روی بقایای منزل پدری خویش بنیان گذاشت. مدرسه اسعد هم در ضلع غربی این کاخ هم چنان بر پابود. هانری رنه دالمانی در کتاب خود((از خراسان تا بختیاری)) فصل ۱۲ تا ۱۵ جلد دوم خاطرات و تصاویر جالبی از این کاخ و فرهنگ مردم جونقان و بختیاری ارائه نمودهاست. این کاخ اولین مکانی در اصفهان و چهارمحال بوده که به موتور برق و الکتریسیته مجهز گردیدهاست. علی اکبر دهخدا نوشتن لغت نامه مشهورش را در این کاخ آغار نمود. بسیاری از پناهندگان سیاسی در اثنای جنگ جهانی اول در این کاخ مهمان مردم جونقان بودند. سالانه هزاران نفر از سراسر ایران و جهان از آثار باستانی و تاریخی جونقان و قلعه سردار اسعد بازدید می کنند یکی از آثار به جا مانده از روزگاران نه چندان دور شهر جونقان ، کاخ یا قلعه ی سردار اسعد می باشد. این بنای دو طبقه اواخر دوره ی قاجاریه پس از دست یابی فرزندان حسین قلی ایل خانی به قدرت سیاسی توسط سردار اسعد دوم بختیاری با الهام از کاخ های اروپایی قرن نوزدهم میلادی ، بر سر گذرگاه جاده لینچ که با هماهنگی میرزا اصغرعلی اتابک (امین السلطان) صدر اعظم ناصر الدین شاه قاجار ، به همراه دیگر خویشان از جمله سهام داران آن شمرده می شدند. به منظور نظارت بر حسن اجرای قرار دادهای تجاری خوانین بختیاری و شرکای انگلیسی شان بنیاد نهاده شد.
این بنا دارای محوطه ای وسیع تر از محدوده ی فعلی آن بوده که به مرور ایام و در اثر عوامل مختلف طبیعی و اجتماعی در طول یک صد سال گذشته و نیز کمی دقت در شالوده های اصلی و استفاده هایی نامناسب نظیر پاسگاه ژاندارمری ، کتاب خانه عمومی و مدرسه دچار آسیب های فراوان شده و در واقع به جز قسمت شاه نشین اصلی بقیه ابنیه و ساختمان های جانبی آن از میان رفته است.
این کاخ قلعه(هانری رنه دالمانی) زیبایی های افسون کننده اش یادآور صحنه های داستان های شهزاد قصه گو در داستان های هزار و یک شب بوده در دوران شکوه خویش دارای باغ های پیرامونی ، استخر مرکزی ، سر در باشکوه ، ورودی مشرف بر جاده سنگ فرش باستانی ، آینه کاری و نقاشی های دیواری همراه با کتابخانه ای معظم بوده است که در حال حاضر از آن همه ویژگی های ارزشمند تنها نمونه های ذیل قابل مشاهده هستند:
ـ طبقه ی فوقانی که در سه جهت شرقی ، جنوبی و شمالی دارای ایوان با ستون های سنگ است و در مرز های اتصال آجر کاری متنوعی دارد. در جبهه ی غربی به صورت دیوار یک دست و بدون ستون یا آجرکاری یک نواخت و ساده دیده می شود. در این قسمت سقف اتاق
ها به صورت هندسی توفال کوبی شده اند. این بخش از بنا اعیانی و شاه نشین بوده است.
ـ طبقه ی زیرین در عمق یک متری از کف محوطه کاخ قلعه قرار دارد که ورود به آن از زیر پله های طبقه ی فوقانی امکان پذیر می شود. در این طبقه سقف تمامی راه روها و اتاق های منشعب به شیوه (قمی پوش) طاق زده شده است. هر اتاق دارای یک بخاری دیواری با گچ بری های ساده است. این قسمت از بنا انبار مورد استفاده خدمت گذاران بوده است.
در این بنا ویژگی های تزئینی زیر را می توان سراغ گرفت:
ـ حجاری های نمای بیرونی طبقه ی زیرین شامل قطعات سنگ نما و نما و ازاره های سنگی ابزار کاری شده با نقوش هندسی مستطیل و لوزی است. بر برنه ی جرز های بین پنجره ها ، لچک ، پیشانی و لبه ایوان نیز نقوش اسلیمی و گل بوته وجود دارد.
ـ ستون های سنگی در سه جبهه شرقی ، جنوبی و شمالی به صورت جفت در کنار هم ، شش جفت در ایوان شمالی ، شش جفت در ایوان جنوبی و شش جفت در ایوان شرقی قرار دارد. سر ستون های منقوش طوماری با گل چند پر در میان مر کدام تزئین شده اند. میله ستون ها ساده و ص
۱۷.۹k
۱۸ مهر ۱۳۹۴
دیدگاه ها (۳)
هنوز هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.