امام رضا (علیه السلام) : کمال و نهایت دین در ولایت ما [اه

امام رضا (علیه السلام) : کمال و نهایت دین در ولایت ما [اهل بیت علیهم السلام] و برائت (بی زاری) از دشمنان ما [اهل بیت] است. 📚 بحارالانوار ج ۲۷ ص ۱۱۶

نظام آفرینش بر جذب و دفع بنا نهاده شده است. به عبارت دیگر، موجودات عالم هستی آنچه را که با آنان سازگار باشد جذب و آنچه را که ناسازگار است، دفع می‌کنند. انسان‌ها نیز از این سیر طبیعی مستثنا نبوده و به لحاظ اجتماعی هر انسان با برخی انسان‌های دیگر انس و الفت دارد و با برخی نیز دشمنی و ستیز.
در اسلام، دو موضوع اعتقادی وجود دارد که از اهمیت والایی برخوردار هستند. «دوستی با دوستان خدا» و «دشمنی با دشمنان خدا». معمولاً در اصطلاح دینی به این دو «تولّی» و «تبرّی» گفته می‌شود که هر دو واژه برگرفته از قرآن کریم است.
از جمله آیاتی که برای لزوم «تولّی» بدان استشهاد شده، این آیه است: «سرپرست و ولیّ شما فقط خدا است و پیامبرش و مؤمنانی که نماز را بر پا داشته و در حال رکوع زکات می‌دهند و کسانی که ولایت خدا و پیامبر او و افراد با ایمان را بپذیرند ... ».[1]
لزوم «تبرّی» نیز مانند «تولّی» ریشه در قرآن کریم دارد: «و کسانی که از پیشوایان گمراه پیروی کردند، خواهند گفت: کاش به دنیا برگشته و از آنان برائت می‌جستیم، چنان‌که امروز در قیامت، آنان از ما برائت جستند».[2]
نقش تولی و تبری در ایمان
این دو اصل مهم نقش بسزایی در ایمان و رستگاری انسان‌ها دارند. در همین راستا در قرآن می‌خوانیم: «[ای پیامبر!] هیچ گروهی که به خدا و قیامت ایمان دارند را نخواهی یافت که با دشمنان خدا و پیامبر پیمان دوستی ببندند گرچه این دشمنان، پدرها، فرزندان، برادران و یا خویشان نزدیک آنها باشند. خدا ایمان را در دل آن جماعت نگاشته ...و از آنان راضی و آنان نیز خدا راضی خواهند بود. این افراد از حزب خدایند و حزب خدا تنها رستگاران خواهند بود».[3]
این معنا، در روایات نیز تبلور بسیار دارد.
الف. امام صادق(ع) می‌فرماید: «از محکم‌ترین دستگیره‌های ایمان آن است که برای خدا دوست بداری، بخاطر خدا دشمن بداری، بخاطر خدا ببخشی و بخاطر خدا منع کنی».[4]
ب. شخصی به نام «زیاد الأحلام» نزد امام باقر(ع) بود. امام از او پرسید: ای زیاد! پاهایت را چه شده؟ زیاد گفت: قربانت گردم چون تمام راه را به اشتیاق دیدارتان سوار بر شتر لاغری آمدم! سپس اندکی مکث کرد و گفت: فدایت شوم گاه شیطان در خلوتم آمده و مرا به یاد گناهان گذشته‌ام انداخته و ناامیدی وجودم را فرامی‌گیرد، ولی سپس دوستی و دلبستگی با شما به یادم آمده (و امیدوار می‌شوم).
امام در پاسخ فرمود: «ای زیاد! مگر دین جز دوستی و دشمنی، چیز دیگری هم هست؟!»، و بعد این آیات شریفه را قرائت فرمود: «پروردگار، شما را به ایمان علاقمند کرده و دل شما را بدان زینت داد کفر و فسق و گناه را در نظرتان زشت ساخت. چنین افرادی رستگار خواهند بود. این فضل و نعمتی از طرف خداست که او دانا و حکیم است».[5] و نیز فرمود: « و آنان کسانی که به طرفشان مهاجرت می‌کنند را دوست دارند».[6] همچنین فرمود: «اگر خداوند را دوست می‌دارید او گناهان شما را می‌آمرزد و خدا آمرزنده و مهربان است».[7]
تعبیر به «هَلِ‏ الدِّینُ‏ إِلَّا الْحُبُ‏؟» و یا «آیا دین جز دوستی است؟» در بسیاری از منابع شیعه[8] و اهل سنت[9] وجود دارد.
البته باید توجه داشت؛ اسلامی که ایمان و دین را دوستی و دشمنی می‌داند حب و بغضی است که محور آن خدا و برای خدا باشد، در واقع این نوع پیوند است که در تعالیم دینی ارزشمند است.[10] و در غیر این صورت که حب و بعض نسبت به خداوند یا به جهت خداوند نباشد؛ نه تنها دینداری نیست، بلکه حتی در برخی اوقات موجب بی‌دینی نیز می‌گردد. بنابراین، حبّ و بغض برای خدا اساس دین است که آدمی باید آن‌را تحصیل کند و آن‌را در زندگی خود نشان دهد

پی نوشت :

[1]. مائده، 55 – 56.
[2]. بقره، 167.
[3]. مجادله، 22.
[4]. تحف العقول ص 362
[5]. حجرات، 7.
[6]. حشر، 9.
[7]. تفسیر فرات ص 430،
[8]. دعائم الإسلام ج 1، ص 71
[9]. حلیة الاولیاء ج 8، ص 368
[10]. فلسفه تولی و تبری ص 6

مطالعه بیشتر در :

https://www.ziaossalehin.ir/fa/taxonomy/term/7410/all